Polski Maj
Aleksander Kluge, Jasmina Metwaly
Polski Maj
Wystawa Polski Maj jest próbą tchnienia w polski kontekst ducha rewolucji. Tytułowy Maj jest w tytule synonimem obyczajowych przewartościowań. Tytuł przewrotnie przywołuje rodzimy kontekst narodowy, podczas gdy na wystawie prezentowane są filmy z Niemiec i Egiptu, czyli krajów, w których rewolucje, choć z różnym długofalowym skutkiem, to jednak się odbyły. Prezentacji w Teatrze Ósmego Dnia towarzyszy myśl, że zarówno Maj ’68, jak i inne wielkie, emancypacyjne zrywy społeczne ominęły Polskę. Był co prawda niechlubny Marzec ’68 i protesty studentów_ek sprzeciwiających się antysemickiej nagonce komunistycznego rządu, jednak prawdziwa obyczajowa rewolucja w naszym kraju nigdy na dobre się nie wydarzyłą. Teraz, w 50. rocznicę Maja ’68, kiedy na ulicach miast przetaczają się kolejne fale Czarnych Protestów nadszedł czas na odrobienie lekcji sprzed lat, tym samym wpisanie się w ogólnoświatową, intersekcjonalną i międzygatunkową historię emancypacji.
Wystawa w Teatrze Ósmego Dnia, zestawiając film niemieckiego reżysera, pisarza i scenarzysty Alexandra Kluge Abschied von gestern (Pożegnanie z dniem wczorajszym) oraz kolaż wizualny Triptychon z materiałami dokumentującymi Arabską Wiosnę wyselekcjonowanymi przez polsko-egipską artystkę i aktywistkę Jasminę Metwaly, ma na celu ukazanie tej ponadnarodowej, emancypacyjnej dynamiki, nie zapominając o bardzo konkretnych, kulturowych odwołaniach.
Abschied von gestern to pierwszy pełnometrażowy film Alexandra Kluge. Zrealizowany w 1966 roku doskonale ukazuje alienację i niezadowolenie pokolenia młodych Niemców dorastających w latach powojennych. Film opowiada historię Anity G., młodej kobiety, która po opuszczeniu Niemiec Wschodnich nie może znaleźć dla siebie miejsca również na Zachodzie. Jej herstoria to zapis konfliktu z patriarchalnym systemem zinstytucjonalizowanej władzy, ze światem, z którym nie może się utożsamić. Uns trennt von gestern kein Abgrund, sondern die veränderte Lage - Od wczoraj nie dzieli nas przepaść, a jedynie zmiana położenia, jak głosi cytat z Reinharda Baumgarta, który jest mottem filmu Kluge. Dopiero wydarzenia roku ’68 przyniosą młodemu pokoleniu nadzieję na zmianę starego porządku.
Triptichon to kolaż filmowy zestawiający dokumentację współczesnych protestów z archiwalnymi rycinami minionych rewolucji. Film zaczyna się od słów: Die Revolution ist ein Lebewesen voller Überraschung, czyli Rewolucja to żywa istota pełna niespodzianek. Nie znamy kierunku, w którym podążają rewolucje, czasem wybuchają symultanicznie w różnych zakątkach świata, jak w roku 68., czasem dzielą je wieki. Tutaj spotykają się na sześciominutowej ścieżce filmowej, na czarnym, nieokreślonym tle, jedna obok drugiej, nie zważając na chronologię i geografię.
Instalacja i performance 6. lessons with Alaa, Jasminy Metwaly polsko-arabskiej artystki aktualnie mieszkającej w Berlinie, jest zestawieniem fragmentów nagrań dokumentujących rewolucję Egipską (2011-13) przeciwko autorytarnym rządom Husniego Mubaraka. Materiał został zgromadzony przez kolektyw Mosireen, który Metwaly współtworzy, i udostępniony online: www.858.ma. Artystka zdecydowała się na wyselekcjonowanie tych materiałów, które zazwyczaj umykają uwadze zagranicznych reporterów. To rewolucja widziana oczami pojedynczego człowieka, kogoś z tłumu, czasem jest to artystka, czasem ktoś inny, kto akurat trzyma kamerę w dłoni. Metwaly selekcjonując, wycinając i montując zgromadzoną w formie wirtualnego archiwum dokumentację raw footage, wyciąga pewną lekcję, podobną do tej sformułowanej przez Alexandra Kluge: rewolucja jest jak żywy organizm, którego nie sposób kontrolować. Uczestnicząc w niej, jak i post factum, niewiele jesteśmy w stanie zrozumieć poza świadomością, że wydarzyło się coś bardzo ważnego. Z tego powodu, najlepiej, jeśli skoncentrujemy się na właściwym ustawieniu kamery, tak aby się nie trzęsła; po pierwsze musimy stać stabilnie na dwóch nogach, poruszać się powoli, nie szarpać, robić wszystko tak, jak uczy nas tego Alaa.